Aantekeningen bij de Bijbel
Vragen, overdenkingen en achtergronden over de Bijbel,
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
welke resulteren in allerlei aantekeningen.
Zie ook: Afkortingen, Tekstkritiek
Bij veel Bijbelteksten zijn tekstkritische vertaalnotities gemaakt, waarin veel afkortingen worden gebruikt van manuscripten. Hieronder een overzicht van de meest voorkomende. Voor overige afkortingen → Afkortingen.
Op dit moment zijn we bezig om een database op te zetten met basisgegevens van alle manuscripten, inclusief verwijzingen naar websites met meer informatie hierover. → Manuscripten Database.
Betreffende varianten Kennicott Vetus Testamentum Hebraicum.
De volgorde die is gehanteerd: papyri, uncialen, families, minuscules, lectionaria, oude versies, vaders, edities, en Latijnse vertalingen. Codering op onze website is volgens de "NT Manuscript Variant Apparatus".
Papyri van de 5de eeuw of ouder
| Datum/eeuw | Inhoud | |
| p1 | III | deel van Mattheüs 1 |
| p4 | III | deel van Lukas |
| p5 | III | deel van Johannes |
| p6 | IV | deel van Johannes 10-11 |
| p7 | III/IV? | deel van Lukas 4 |
| p8 | IV | deel van Handelingen 4-6 |
| p9 | III | deel van 1 Johannes |
| p10 | IV | deel van Romeinen 1 |
| p12 | III | Hebreeën 1:1 |
| p13 | III/IV | deel van Hebreeën |
| p15 | III | deel van 1 Cor. 7-8 |
| p16 | III/IV | deel van Filippenzen 3-4 |
| p17 | IV | deel van Hebreeën 9 |
| p18 | III/IV | deel van Openbaring 1 |
| p19 | IV/V | deel van Mattheüs 10-11 |
| p20 | III | deel van Jakobus 2-3 |
| p21 | IV/V | deel van Mattheüs 12 |
| p22 | III | deel van Johannes 15-16 |
| p23 | vroeg III | deel van Jakobus |
| p24 | IV | deel van Openbaring 5-6 |
| p25 | laat IV | deel van Mattheüs 18-19 |
| p27 | III | deel van Romeinen 8-9 |
| p28 | III | deel van Johannes 6 |
| p29 | III | deel van Handelingen 26 |
| p30 | III | deel van 1Thess 4-5 |
| p32 | II/III | deel van Titus 1-2 |
| p35 | IV? | deel van Mattheüs 25 |
| p37 | III/IV | deel van Mattheüs 26 |
| p38 | III/IV | deel van Handelingen 18-19 |
| p39 | III | deel van Johannes 8 |
| p40 | III | deel van Romeinen |
| p45 | III | deel van Mattheüs 20-26; Markus 4-12; Lukas 6-14; Johannes 4-11; Handelingen 4-17 |
| p46 | II/III | deel van Romeinen - Hebreeën |
| p47 | laat III | deel van Openbaring 9-16 |
| p48 | laat III | deel van Handelingen 23 |
| p49 | laat III | deel van Efeziers 4-5 |
| p50 | IV/V | deel van Handelingen 8, 10 |
| p51 | IV/V | deel van Galaten 1 |
| p52 | c. 125 | deel van Johannes 18 |
| p53 | III | deel van Matt.26 & Handelingen 9 |
| p57 | IV/V | deel van Handelingen 4-5, 8-10 |
| p62 | IV | deel van Mattheüs 11 |
| p64 = p67 | II/III | deel van Mattheüs 3-5 |
| p65 | III | deel van 1Thess 1-2 |
| p66 | II/III | deel van Johannes |
| p69 | III | deel van Lukas 22 |
| p70 | III | deel van Mattheüs 2, 11, 24 |
| p71 | IV | deel van Mattheüs 19 |
| p72 | III/IV | deel van 1&2 Petrus & Judas |
| p75 | vroeg III | deel van Lukas & Johannes |
| p77 | II/III | deel van Mattheüs 23 |
| p78 | III/IV | deel van Judas |
| p80 | III | deel van Johannes 3:34 |
| p81 | IV | deel van 1 Petrus 2-3 |
| p82 | IV/V | deel van Lukas 7 |
| p85 | IV/V | deel van Openbaring 9-10 |
| p86 | IV | deel van Mattheüs 5 |
| p87 | III | deel van Filemon |
| p88 | IV | deel van Markus 2 |
| p89 | IV | deel van Hebrew 6 |
| p90 | II | deel van Johannes 18-19 |
| p91 | III | deel van Handelingen 2 |
| p92 | III/IV | deel van Efez.1 & 2 Thess.1 |
| p93 | V | deel van Johannes 13 |
| p95 | III | deel van Johannes 5 |
| p98 | II? | deel van Openbaring 1 |
| p99 | IV/V | meeste van 2Cor, Gal, Ef |
| p100 | III/IV | deel van Jakobus 3-4 |
| p101 | III | deel van Mattheüs 3 |
| p102 | III/IV | deel van Mattheüs 4 |
| p103 | II/III | deel van Mattheüs 13-14 |
| p104 | laat II | deel van Mattheüs 21 |
| p106 | III | deel van Johannes 1 |
| p107 | III | deel van Johannes 17 |
| p108 | III | deel van Johannes 17-18 |
| p109 | III | deel van Johannes 21 |
| p110 | IV | deel van Mattheüs 10 |
| p111 | III | deel van Lukas 17 |
| p112 | V | deel van Handelingen 26-27 |
| p113 | III | deel van Romeinen 2 |
| p114 | III | deel van Hebreeën 1 |
| p115 | III/IV | deel van Openbaring 2-15 |
| p117 | IV/V | deel van 2 Corinthiers 7 |
| p118 | III | deel van Romeinen 15-16 |
| p132 | III/IV | deel van Ef. 3:21; 4:1-2; 4:14-16 |
p137 Markus
Unciale Manuscripten van de 5de eeuw of ouder
| Datum/eeuw | Inhoud | |
| 01 = א, Sinaiticus 01a = א, eerste corrector |
IV IV-V |
heel het NT |
| 02 = A, Alexandrinus | V | meeste van Mat.25 – Handelingen 22, 2Cor. 4-12 |
| 03 = B, Vaticanus | IV | meeste van Mattheüs - Judas |
| 04 = C, Ephraemi | V | meeste van NT met gaten |
| 05 = D, Bezae | V | Mattheüs – Handelingen |
| 06 = D, Claromontanus | VI | meeste van Romeinen tot Hebreeën |
| 016 = I, Freerianus | V | meeste van 1Cor 10 - Hebreeën |
| 026 = Q, Guelferbytanus B | V | delen van Lukas & Johannes 12-14 |
| 029 = T, Borgianus | V | delen van Lukas & Johannes |
| 032 = W, Washingtonianus | V | Mattheüs – Johannes |
| 048 | V | delen van Hand. 26 – 3 Johannes |
| 057 | IV/V | deel van Handelingen 3 |
| 058 | IV | deel van Mattheüs 18 |
| 059 | IV/V | deel van Markus 15 |
| 061 | V | delen van 1 Timotheus |
| 062 | V | delen van Galaten 4-5 |
| 068 | V | delen van Johannes 13 & 16 |
| 069 | V | delen van Markus 10-11 |
| 077 | V | delen van Handelingen 13 |
| 0113 | V | = sectie van 029 |
| 0125 | V | = sectie van 029 |
| 0139 | V | = sectie van 029 |
| 0160 | IV/V | deel van Mattheüs 26 |
| 0162 | III/IV | deel van Johannes 2 |
| 0163 | V | deel van Openbaring 16 |
| 0165 | V | deel van Handelingen 3-4 |
| 0166 | V | deel van Handelingen 28 |
| 0169 | IV | deel van Openbaring 3-4 |
| 0171 | III/IV | deel van Matt.10, Lukas 22 |
| 0172 | V | deel van Romeinen 1-2 |
| 0173 | V | deel van Jakobus 1 |
| 0174 | V | deel van Galaten 2 |
| 0175 | V | deel van Handelingen 6 |
| 0176 | IV/V | deel van Galaten 3 |
| 0181 | IV/V | deel van Lukas 10 |
| 0182 | V | deel van Lukas 19 |
| 0185 | IV | deel van 1 Corinthiers 2-3 |
| 0188 | IV | deel van Markus 11 |
| 0189 | II/III | deel van Handelingen 5 |
| 0201 | V | deel van 1 Corinthiers 12, 14 |
| 0206 | IV | deel van 1 Petrus 5 |
| 0207 | IV | deel van Openbaring 9 |
| 0212 | III | deel van Mt.27, Mk.15 Lk.23 Jn.19 |
| 0214 | IV/V | deel van Markus 8 |
| 0215 | IV/V | deel van Markus 15 |
| 0216 | V | deel van Johannes 8-9 |
| 0217 | V | deel van Johannes 11-12 |
| 0218 | V | deel van Johannes 12 |
| 0219 | IV/V | deel van Romeinen 2-3 |
| 0220 | III | deel van Romeinen 4-5 |
| 0221 | IV | deel van Romeinen 5-6 |
| 0226 | V | deel van 1 Thessalonicensen 4-5 |
| 0227 | V | deel van Hebreeën 11 |
| 0228 | IV | deel van Hebreeën 12 |
| 0230 | IV | deel van Efeziers 6 |
| 0231 | IV | deel van Mattheüs 26-27 |
| 0236 | V | deel van Handelingen 3 |
| 0240 | V | deel van Titus 1 |
| 0242 | IV | deel van Mattheüs 8-9 |
| 0244 | V | deel van Handelingen 11-12 |
| 0252 | V | deel van Hebreeën 6 |
| 0254 | V | deel van Galaten 5 |
| 0258 | IV | deel van Johannes 10 |
| 0261 | V | deel van Galaten 1, 4 |
| 0264 | V | deel van Johannes 8 |
| 0267 | V | deel van Lukas 8 |
| 0270 | IV/V | deel van 1 Corinthiers 15 |
| 0274 | V | meeste van Markus 7-10 |
| 0301 | V | deel van Johannes 17 |
| 0308 | IV | deel van Openbaring 11 |
| 0312 | III/IV | deel van Lukas 5, 7 |
| 0313 | V | deel van Markus 4 |
| 0315 | IV/V | deel van Markus 2-3 |
Lectionaria van de 5de eeuw of ouder
| Datum/eeuw | Inhoud | |
| L1043 | V | Markus 6 & Lukas 2 |
| L1604 | IV | Fragmenten |
Oude vertalingen van de 5de eeuw of ouder
| Datum/eeuw | Inhoud | |
| Ar = Armeens | V | Hele NT |
| Cp = Koptisch | III/IV | Hele NT |
| Gg = Georgian | V | Hele NT |
| Gt = Gothic | IV | Hele NT |
| Sy = Oud Syrisch | II-IV | Fragmenten |
| Pe = Syrische Peshitta | late IV | Hele NT |
| Lt = Oud Latijns | II-IV | Fragmenten |
| Vg = Latijnse Vulgaat | IV | Hele NT |
Aanhalingen van kerkvaders en andere geschriften van de 5de eeuw of ouder
| Nummer | Naam | Datum/eeuw | Taal |
| Q1 | Jacobus-Justus | I | Grieks |
| Q3 | Evangelie van de Hebreeën | I/II | Grieks |
| Q5 | Ignatius | 110 | Grieks |
| Q7 | 2Clement | voor 150 | Grieks |
| Q9 | Polycarp | 156 | Grieks. Latijns vert.. |
| Q11 | Justin | 165 | Grieks |
| Q13 | Julius-Cassianus | c. 170 | Grieks |
| Q15 | Celsus | c. 178 | Grieks |
| Q17 | Hegesippus | 180 | Grieks |
| Q19 | Theophilus | 180 | Grieks |
| Q21 | Polycrate | 196 | Grieks |
| Q23 | Diatessaron (missend origineel) | II | (Syrisch – als allemaal gelijk zijn) |
| Q25 | Diatessaron in Arabisch | II | Arabisch |
| Q27 | Diatessaron in Armeneens | II | Armeens |
| Q29 | Diatessaron van Fulda | II | Latijns |
| Q31 | Diatessaron in Italiaans | II | (als Italiaans MSS akkoord is) |
| Q33 | Diatessaron van Tuscany | II | Italiaans |
| Q35 | Diatessaron van Venice | II | Italiaans |
| Q37 | Diatessaron in Oud Nederlands | II | (als Nederl. MSS akkoord is) |
| Q39 | Diatessaron van Liège | II | Oud Nederlands |
| Q41 | Diatessaron van Stuttgart | II | Oud Nederlands |
| Q43 | Diatessaron in Perzisch | II | Perzisch |
| Q45 | Diatessaron in Syrisch als verschillend van de Armeense | II | Syrisch |
| Q47 | Aristides | II | Grieks |
| Q49 | Athenagoras | II | Grieks |
| Q51 | Basilidians | II | Grieks |
| Q53 | Carpocrates | II | Grieks |
| Q55 | Didache | II | Grieks |
| Q57 | Diognetus | II | Grieks |
| Q59 | Evangelie van de Ebionites | II | Grieks |
| Q61 | Evangelie van de Nazarenes | II | Aramees |
| Q63 | Heracleon | II | Grieks |
| Q65 | Marcion | II | Grieks |
| Q67 | Marcus | II | Grieks |
| Q69 | Papias | II | Grieks |
| Q71 | Ptolemy | II | Grieks |
| Q73 | Theodotus | II | Grieks |
| Q75 | Theodotus-Gnostic | II | Grieks |
| Q77 | Valentinians | II | Grieks |
| Q79 | Valentinus | II | Grieks |
| Q81 | Docetists | II/III | Grieks |
| Q83 | Naassenes | II/III | Grieks |
| Q85 | Papyrus-Egerton | II/III | Grieks |
| Q87 | Perateni | II/III | Grieks |
| Q89 | Papyrus Oxyrhynchus 405 = Irenaeus’ Adversus Haereses |
[II/III?] | Grieks |
| Q91 | Irenaeus | 202 | Grieks |
| Q93 | Clement | 215 | Grieks |
| Q95 | Tertullian | 220 | Latijns |
| Q97 | Ippolytus | 235 | Grieks |
| Q99 | Africanus | 240 | Grieks |
| Q101 | Heraclides | c. 245 | Grieks |
| Q103 | Origen | 254 | Grieks |
| Q105 | Cyprian | 258 | Latijns |
| Q107 | Rebaptism | 258 | Latijns |
| Q109 | Dionysius | 265 | Grieks |
| Q111 | Brief van Hymenaeus | c. 268 | Grieks |
| Q113 | Gregory-Thaumaturgus | c. 270 | Grieks |
| Q115 | Manes | 277 | Koptisch trans. |
| Q117 | Archelaus | 278 | Latijns & Grieks |
| Q119 | Handelingen van Thomas | III | Syrisch |
| Q121 | Didascalia | III | Grieks |
| Q123 | Fayum-fragment | III | Grieks |
| Q125 | Manicheans | III | Syrisch |
| Q127 | Methodius | III | Grieks |
| Q129 | Novatian | III | Latijns |
| Q131 | Ps-Clement | III | Grieks |
| Q133 | Theotecnus | III | Grieks |
| Q135 | Papyrus Oxyrhynchus 655 = Evangelie van Thomas |
[III?] | Grieks |
| Q137 | Porphyry | 301-304 | Grieks |
| Q139 | Hieracas | 302 | Grieks & Koptisch |
| Q141 | Victorinus-Pettau | 304 | Latijns |
| Q143 | Pierius | 309 | Grieks |
| Q145 | Pamphilus | 310 | Latijns |
| Q147 | Petrus-Alexandria | 311 | Grieks |
| Q149 | Liber-Graduum | 320 | Syrisch |
| Q151 | Alexander | 328 | Grieks |
| Q153 | Jevencus | 330 | Latijns |
| Q155 | Arius | 336 | Grieks |
| Q157 | Eustathius | 337 | Latijns |
| Q159 | Jacob-Nisibis | 338 | Syrisch |
| Q161 | Eusebius | 339 | Grieks |
| Q163 | Asterius | na 341 | Grieks |
| Q165 | Ps-Asterius | na 341 | Grieks |
| Q167 | Pachomius | 346 | Grieks |
| Q169 | Maternus | 348 | Latijns |
| Q171 | Hegemonius | 350 | Syrisch |
| Q173 | Julius | 352 | Latijns |
| Q175 | Theodore-Heraclea | 355 | Grieks |
| Q177 | Eusebius-Emesa | voor 359 | Grieks |
| Q179 | Serapion | na 362 | Grieks |
| Q181 | Victorinus-Rome | na 363 | Latijns |
| Q183 | Basil-Ancyra | c. 364 | Grieks |
| Q185 | Acacius | 366 | Grieks |
| Q187 | Aphraates | 367 | Syrisch |
| Q189 | Hilary | 367 | Latijns |
| Q191 | Caesarius-Nazianzus | 369 | Grieks |
| Q193 | Lucifer | 370 | Latijns |
| Q195 | Diatessaron in Ephraem | 373 | (Armeens=Syrisch) |
| Q197 | Diatessaron in Ephraem vert. | 373 | Armeens |
| Q199 | Diatessaron in Ephraem orig. | 373 | Syrisch |
| Q201 | Athanasius | 373 | Grieks |
| Q203 | Ephraem | 373 | Syrisch |
| Q205 | Marcellus | c. 374 | Grieks |
| Q207 | Titus-Bostra | voor 378 | Grieks |
| Q209 | Basil | 379 | Grieks |
| Q211 | Apostolic-Constitutions | c. 380 | Grieks |
| Q213 | Orsiesius | c. 380 | Grieks |
| Q215 | Meletius | 381 | Grieks |
| Q217 | Priscillian | 385 | Latijns |
| Q219 | Cyril-Jerusalem | 386 | Grieks |
| Q221 | Gregory-Nazianzus | 390 | Grieks |
| Q223 | Apollinaris | c. 390 | Grieks |
| Q225 | Tyconius | na 390 | Latijns |
| Q227 | Pacian | 392 | Latijns |
| Q229 | Gregory-Elvira | na 392 | Latijns |
| Q231 | Phoebadius | na 392 | Latijns |
| Q233 | Diodore | 394 | Grieks |
| Q235 | Gregory-Nyssa | 394 | Grieks |
| Q237 | Eunomius | c. 394 | Grieks |
| Q239 | Amphilochius | na 394 | Grieks |
| Q241 | Ambrose | 397 | Latijns |
| Q243 | Didymus | 398 | Grieks |
| Q245 | Evagrius | 399 | Grieks |
| Q247 | Handelingen van Pilatus (4de eeuw versie) | IV | Grieks & trans. |
| Q249 | Adamantius | IV | Grieks |
| Q251 | Ambrosiaster | IV | Latijns |
| Q253 | Ammon | IV | Grieks |
| Q255 | Ammonas | IV | Grieks |
| Q257 | Apostolic-Canons | IV | Grieks |
| Q259 | Arians | IV | Grieks |
| Q261 | Caelestinus | IV | Latijns |
| Q263 | Eusebian-Canons | IV | Grieks |
| Q265 | Faustinus | IV | Latijns |
| Q267 | Faustus-Milevis | IV | Latijns |
| Q269 | Macrobius | IV | Latijns |
| Q271 | Optatus | IV | Latijns |
| Q273 | Philo-Carpasia | IV | Grieks |
| Q275 | Ps-Clementines | IV | Grieks |
| Q277 | Ps-Cyprian | IV | Latijns |
| Q279 | Zeno | IV | Latijns |
| Q281 | Josippus | IV? | Grieks |
| Q283 | Eunomians | IV/V | Grieks |
| Q285 | Hyperechius | IV/V | Grieks |
| Q287 | Macarius/Symeon | IV/V | Grieks |
| Q289 | Petilianus | IV/V | Latijns |
| Q291 | Ps-Eustathius | IV/V | Grieks |
| Q293 | Ps-Ignatius | IV/V | Grieks |
| Q295 | Ps-Justin | IV/V | Grieks |
| Q297 | Ps-Vigilius | IV/V | Latijns |
| Q299 | Timothy-Alexandria | IV/V | Grieks |
| Q301 | Teaching-of-Addai | 400 | Syrisch |
| Q303 | Epiphanius | 403 | Grieks |
| Q305 | Flavian-Antioch | 404 | Grieks |
| Q307 | Gaudentius | 406 | Latijns |
| Q309 | Chromatius | 407 | Latijns |
| Q311 | Chrysostom | 407 | Grieks |
| Q313 | Severian | na 408 | Grieks |
| Q315 | Rufinus | 410 | Latijns |
| Q317 | Asterius-Amasea | c. 410 | Grieks |
| Q319 | Theophilus-Alexandria | 412 | Grieks |
| Q321 | Niceta | 414 | Latijns |
| Q323 | Synesius | 414 | Grieks |
| Q325 | Hesychius-Salonitan | 418 | Grieks |
| Q327 | Orosius | na 418 | Latijns |
| Q329 | Pelagius | na 418 | Latijns |
| Q331 | Jerome | 420 | Latijns |
| Q333 | Sulpicius | c. 420 | Latijns |
| Q335 | Maximus | 423 | Latijns |
| Q337 | Maximinus | 428 | Latijns |
| Q339 | Theodore | 428 | Grieks |
| Q341 | Augustine | 430 | Latijns |
| Q343 | Marcus-Eremita | 430 | Grieks |
| Q345 | Nilus | c. 430 | Grieks |
| Q347 | Polychronius | c. 430 | Grieks |
| Q349 | Nonnus | 431 | Grieks |
| Q351 | Palladius | 431 | Grieks |
| Q353 | Paulinus-Nola | 431 | Latijns |
| Q355 | Paul-Emesa | na 432 | Grieks |
| Q357 | Eutherius | 434 | Grieks |
| Q359 | Cassian | 435 | Latijns |
| Q361 | Isidore | c. 435 | Grieks |
| Q363 | Acacius-Melitene | c. 438 | Grieks |
| Q365 | Socrates | na 439 | Grieks |
| Q367 | Cyril | 444 | Grieks |
| Q369 | Arsenius | 445 | Grieks |
| Q371 | Varimadum | 445-480 | Latijns |
| Q373 | Proclus | 446 | Grieks |
| Q375 | Flavian-Constantinople | 449 | Grieks |
| Q377 | Sozomen | 450 | Grieks |
| Q379 | Hesychius | na 450 | Grieks |
| Q381 | Nestorius | na 451 | Grieks |
| Q383 | de Promissionibus | 453 | Latijns |
| Q385 | Quodvultdeus | c. 453 | Latijns |
| Q387 | Julian-Eclanum | c. 454 | Latijns |
| Q389 | Apringius | na 455 | Latijns |
| Q391 | Arnobius | 460 | Latijns |
| Q393 | Valerian | 460 | Latijns |
| Q395 | Leo | 461 | Latijns |
| Q397 | Teodoret | 466 | Grieks |
| Q399 | Diadochus | 468 | Grieks |
| Q401 | Gennadius-Constantinople | 471 | Grieks |
| Q403 | Gelasius-Cyzicus | 475 | Grieks |
| Q405 | Salvian | c. 480 | Latijns |
| Q407 | Vigilius | 484 | Latijns |
| Q409 | Victor-Vita | na 489 | Latijns |
| Q411 | Faustus | 490-500 | Latijns |
| Q413 | Euthalius | V | Grieks |
| Q415 | Fastidius | V | Latijns |
| Q417 | Marius-Mercator | V | Grieks |
| Q419 | Nestorians | V | Grieks |
| Q421 | Possidius | V | Latijns |
| Q423 | Ps-Dionysius | V | Grieks |
| Q425 | Ps-Jerome | V | Latijns |
| Q427 | Speculum | V | Latijns |
| Q429 | Theodotus-Ancyra | V | Grieks |
| Q431 | Victor-Antioch | V | Grieks |
Zie de huisregels welk commentaar wordt opgenomen!
