Sabeel, ook wel Sabeel Ecumenical Liberation Theology Center genoemd, is een organisatie die een Palestijnse bevrijdingstheologie heeft ontwikkeld.
In 1989 vormde Naim Ateek een ad-hoccomité van clerici en leken om een eigen Palestijnse bevrijdingstheologie te ontwikkelen. Dit leidde in maart 1990 tot een eerste internationale conferentie met de Palestijnse Bevrijdingstheologie als onderwerp in het Tantur Ecumenical Institute.
In de loop der tijd zijn door Sabeel afdelingen, genaamd Vrienden van Sabeel, opgericht in de Verenigde Staten, Canada, het Verenigd Koninkrijk, Zweden, Denemarken, Noorwegen, Ierland, Frankrijk, Duitsland, Nederland en Australië.
In 2016 is de organisatie Vrienden van Sabeel met Kairos Palestina Nederland samengegaan en gaat verder als Kairos Sabeel Nederland. (→ Kairos Palestina).
Begin 2024 voert zij onder de naam “Christelijk Collectief” harde harde anti-Israël acties uit uit. Dit is tegen het zere been van de bijna gelijknamige organisatie Christenen Collectief die hierdoor naamschade lijden (ChristenenCollectief, 8 mei 2024). Deze harde acties bestaan uit vernielingen en bekladden van o.a. het gebouw van Christenen voor Israël in november 2024 (CVandaag, 25 november 2024; NijkerkNieuws, 25 november 2024).
Hun visie is in de eerste instantie politiek gerelateerd, waarbij een religieuze onderbouwing is gezocht en ondersteunen de Palestijnse politieke agenda (G. Jikeli, p. 46). Hierbij wordt Israël bezien als een imperialistische staat die een kwade entiteit vertegenwoordigt en het product is van een verwrongen theologie (G. Jikeli, p. 47).
In 2004 publiceerde Sabeel een document getiteld "Principles for Just Peace in Palestine-Israel" waarin zij hun steun uitspraken voor een tweestatenoplossing als onmiddellijk doel, terwijl zij zich voorstellen dat dit uiteindelijk kan leiden tot een één-statenoplossing: "One state for two nations and three religions".
Ze ondersteunen de Boycott, Divestment and Sanctions movement (BDS) welke als doel heeft de opheffing van de Israëlische staat.
Deze anti-Israël houding blijkt ook uit de diverse publicaties die zij verspreiden. Zo beschrijft Munther Isaac in zijn boek "De andere kant van de Muur" (2023) de Palestijnen als slachtoffers en de Joden als bezetters, zonder zich daarbij aan de historische feiten te houden.
In het reeds genoemde document "Principles for Just Peace in Palestine-Israel" geven ze de volgende theologische basis voor hun visie:
Echter uit hun uitspraken blijkt dat hier wel een zeer eigenzinnige uitleg aan wordt gegeven. Zo vergeten ze dat de landbelofte die God aan de aartsvaders gaf exclusief is voor de Israëlieten (Gen. 13:15; 15:18; 24:7; Ex. 32:13; Deut. 1:8, 34:4).
Ateek kleineert het Jodendom als "tribaal", "primitief", en "exclusief", terwijl dit door hem wordt gecontrasteerd met het christendom's "universalisme" en "inclusiviteit". Zo stelde hij tijdens een Sabeel conferentie in 2011: "The establishment of Israel was a relapse to the most primitive concepts of an exclusive, tribal God. At its core is the way some secular Zionists interpreted the Holocaust. For some, the only authentic response to the Holocaust, religious or secular, Jewish or not, must be total commitment to the security and wellbeing of Israel … Israel has adopted a new god, one named Betahone, meaning security. This god is nourished continually by the American empire with the most up-to-date military technology" (Sabeel, 28 febr. 2011; vetgedrukt door ons). Hierbij is 'Betahon' afgeleid van het Ivriet בִּטָּחוֹן H986 (E. Klein, p. 70) en wat "veiligheid, Godsvertrouwen" betekent en opnieuw een duidelijke minachting is voor God.
Tijdens een Sabeel-conferentie in 2010, in een presbyteriaanse kerk in Californië, zei Ateek "'When you go into the land, which I [God] will give you, don’t make peace with the people of the land, they will be like thorns in your throats, get rid of them – either out or kill them!' That’s in the heart of the Torah, in the heart of the Torah, which is the most authoritative part of the Hebrew Scriptures for Jews." (Times of Israel, 11 febr. 2014; vetgedrukt door ons). Het betreft hier een samenraapsel van diverse Bijbelteksten (Num. 33:51-55; Deut. 26:1) met eigen toevoegingen zoals "they will be like thorns in your throats" welke nergens in de Bijbel worden teruggevonden. Opvallend is dan ook dat (indirect) door dit te zeggen hij de eerste vijf boeken van de Bijbel afwijst.
In zijn boek "A Palestinian Christian Cry for Reconciliation" ontdoet Ateek Jezus zelfs van zijn Joodse identiteit: "De Palestijnse bevrijdingstheologie richt zich op de menselijkheid van Jezus van Nazareth, die ook een Palestijn was die leefde onder een bezetting." (N.S. Ateek, p. 11). In 2001 stelde hij "Here in Palestine Jesus is again walking the via dolorosa. Jesus is the powerless Palestinian humiliated at a checkpoint" (N.S. Ateek, An Easter Message from Sabeel; vetgedrukt door ons). Hiermee ontkent hij dat in de Bijbel wordt gesteld dat Jezus een Jood is (Mat. 27:37; Mark. 15:26; Luk. 23:38; Joh. 19:19). Op de Engelse website van Sabeel wordt hij een "Palestijnse Jood die onder de bezetting van het Romeinse rijk leefde" genoemd (Sabeel-Kairos, Sabeel Theology) en waarbij vergeten werd dat er toen geen Palestina was. Het zijn dergelijke opvattingen die het antisemitisme van de traditionele christelijke vervangingstheologie doen herleven (G. Jikeli, p. 57).
Zij zien in "Jona, de eerste Palestijnse bevrijdingstheoloog … die de theologie van exclusivisme en racisme van zijn tijd ontmantelt" (Sabeel-Kairos, Sabeel Theology), waarbij ook hier vergeten wordt dat er toen geen Palestina was.
Giovanni Matteo Quer geeft dan ook als eindconclusie over deze bevrijdingstheologie "Als het politieke verhaal gericht is op het verwerpen van de Joodse staat in het streven naar grotere nationale aspiraties over de gebieden die nu door Israël worden bestuurd en op het grondgebied dat deel uitmaakt van het soevereine Israël, bevordert het gebruik van theologische argumenten een verraderlijk intellectueel klimaat. Het gevaar hier is niet het 'demoniseren van Israël', maar eerder het voeden van antisemitische stereotypen die indirect het politieke discours tegen zionisme en Joodse staat dienen." (G. Jikeli, p. 58).
Dr. Reender Kranenborg geeft voor een sekte de volgende definities: "Een sekte is een groep mensen die zich van een bestaande religie heeft afgescheiden of daar los van is komen te staan. … een sekte is 'een groep, waarin men door een bepaalde leer of een bepaald persoon te volgen, zich verwijderd heeft van de oorspronkelijke religie'" (R. Kranenborg, p. 74-75). Sabeel maakt zich hieraan schuldig door Jezus te ontdoen van Zijn identiteit, de verandering van diverse Bijbelteksten, naast dat de positie van de Joden in de Bijbel nu wordt veranderd in de Palestijnen.
Aangemaakt 16 februari 2022, laatst bijgewerkt 26 november 2024